Unu contu de sas Baleares: Su puddu betzu e sos cumpanzos
Una die, sa mere de unu puddarzu at nadu a sa teraca: -Catalina, agarra cussu puddu, òchilu e fàghelu a brou, ca est betzu e non balet piùs a nudda. -Ite? Sarbamentu! No nde cheres!- faghet su puddu assustradu -Ma tue a mie non m'as a tènnere mai!- Nende gai si che fueit atesu, a su monte. Andende andende, abbojat unu poleddu betzu, gai lanzu chi si li podiant contare sas costas. -Ite ses fatende tue in custu monte?- li dimandat su puddu. -Mi che so fuende, ca su mere narat chi so betzu e mi cheret fàghere a sartitza. -Cumpanzu caru- li narat su puddu -eo puru so inoghe ca mi cherent òchire. Beni chin megus, ca nos faghimus cumpanzia. Pighende a su monte abbojant unu boe. -Salude!- faghet su puddu -t'ant mandadu a pàschere inoghe? -Nono!- narat su boe abbascende sos corros -su mere mi ch'at bogadu dae s'istalla ca so betzu e non mi cheret piùs. -Cumpanzu boe,- li narat su poleddu -sa sorte tua est comente sa mia. Beni chin nois, ca nos ajuamus s'unu chin s'àteru.
Faghent pagos passos e bident unu cane allorigadu suta un'àrvure tristu che note. -Ite bi faghes inoghe, solu che fera?- li dimandat su puddu contivizosu. -Su mere m'at fuliadu che arga ca so betzu e runzosu- narat su poveritu lagrimende. -Beni tue puru chin nois- li narant su poleddu e su boe, -andamus totus paris in chirca de fortuna. Su cane, piùs animosu, si che pesat in ancas e andat isse puru infatu a issos. In su cúcuru de su monte agatant una gatu ispilutriada chi est miaulende disisperada. -Cumpanza gatu- dimandat su puddu -proite custos lamentos? Ite ses fatende inoghe sola che cane? -Sa mere mi ch'at bogadu fora, ca che l'apo furadu unu cantu de peta- narat issa pianghende -e como no isco a ue andare. -Non piangas!- li narat su puddu commóvidu -si benis chin nois non as a èssere piùs sola. E gai sa gatu puru andat infatu.
Si faghet note e totus si abbàidant in cara s'unu chin s'àteru: -E como?- pessant iscrétidos. Totu in unu in s'iscuru bident atesu una lughighedda. -Cumpanzos,- narat su puddu totu animosu -in cue b'at una domo. Andamus a bídere si b'at cosa pro sa bentre. Current totus comente podent e s'acúrtziant a sa domo; su puddu, dae su balcone abbàidat a intro: bi sunt bator ladros, chi sunt manighende recatu furadu. -Ascurtade,- narat su puddu a sos cumpanzos -inoghe b'at onzi gràscia de Deus! Como a cussos malos los devimus assustrare chin sas boghes nostras... Ajó, totus paris! Tando, a cuncordu, mentres su puddu faghet cucurucù, su boe si ponet a muliare, su poleddu a orriare, su cane a apeddare, sa gatu a miaulare. A cussu burdellu sos ladros si leant un'assustru gai mannu chi tucant abboighende ispramados: -Sos dimónios... sunt benzende sos dimónios! Lassant sa domo currende che macos e si che fuint atesu. Su puddu, allegru che grodde, narat a sos àteros: -Como podimus intrare... e nos podimus fàghere una bella abbentrada.
Gai faghent e, cando sunt bene atatos, su puddu los ponet a s'alerta: -Cumpanzos, cussos malintranniados podent torrare. Nois nos cuamus bene: unu in pala de sa gianna, duos suta sa mesa, unu in sa ziminea, eo in su balcone, e cando cussos intrant los assacarramus. Sos ladros torrant abberu, s'acúrtziant a sa gianna e, time time, proant a abbaidare, ma est iscuru e non si bidet nudda. Cando sunt intro non faghent a tempus a allúghere sa lughe chi sos animales, totus paris, si lis betant a subra: su cane lis mossigat sas ancas, sa gatu lis rafiat sa cara, su boe los incorrat in sa mata, su poleddu ischìchinat carches a totus e su puddu lis dat biculadas a su nare e a sa buca... unu disacatu! -Sos dimónios... sos dimónios sunt bénnidos abberu a nos trazare a s'iferru- abbóghinant sos ladros, totus assuconados, essint dae sa domo currende atesu e non bi torrant piùs. Su puddu e sos cumpanzos como sunt meres de sa domo e de cussa gràscia de deus. Faghent unu chìrciu a intundu de sa mesa e totus in pare si ponent a ballare e a brincare cuntentos che pasca.